Dag 39: Wat is de mens

Denkend aan de atoombommen die Hiroshima en Nagasaki verwoest hebben, vraag ik me af wat de mens is, die werkstukken kan voortbrengen zoals Symphonia Concertante KV 364 van Wolfgang Amadeus Mozart en bommen kan gooien op steden die 70 jaar lang misère uitstorten op een hele bevolking.

Ook dat het geheugen zo kort is. Dat we nu weer bezig zijn met het dreigen en verder opbouwen van arsenalen met dit demonisch tuig, om ons te kunnen verdedigen en dat onze vliegtuigen ze wel moeten kunnen droppen op de vijanden.

Hebben we dan niets geleerd van Hiroshima en Nagasaki? Is er op dit moment enige aanleiding om een atoombom op enig land te gooien? Was die er toen? Op 10 maart hadden de Amerikanen met 279 B-29 bommenwerpers heel west Tokyo platgegooid, met meer dan 100.000 doden en een miljoen daklozen tot gevolg. Het kost wat meer benzine, maar dat is toch echt heftiger dan zo’n lullige atoombom. De angst van die mensen die niet meer weten waar ze naar toe moeten. Die vuurzeeën waarin mensen levend verbrandden. De fotos van de steden na een zoveelste vuurbommenbombardement zag er niet zo heel verschillend uit als de foto’s van Hiroshima en Nagasaki.

Ik kan me ook niet aan de indruk onttrekken dat het ook nieuwsgierigheid was van de wetenschappers die wel eens wilden weten wat het effect was van hun bom. Er werden ook twee verschillende bommen gegooid. Was dat om te testen welke effectiever was?

Een ding is duidelijk, 75 jaar na Hiroshima en Nagasaki is iedereen vergeten wat er toen gebeurde en is er een volkomen nieuwe generatie opgegroeid, die weer in abstracte termen kan nadenken over tuig dat in een klap miljoenen mensen kan vermoorden en nog eens miljoenen zal laten lijden aan de straling. Met tegenwoordig zelfs de kans dat als de grootsten onder het tuig ontploffen onze dampkring onherstelbaar beschadigd zal raken.

Gelukkig kunnen we een muur bouwen.

Daarnaast vind ik het gruwzaam maar interessant dat Plato gelijk heeft gehad. Dat elke democratie in een dictatuur opgaat. Wereldwijd trekken gekken en dictators aan het langste eind. Voeg die drie ontwikkelingen samen, het hebben van monsterwapens, de vergeetachtigheid van de mens en de neiging van de mens om gekken te kiezen voor de macht en de dreiging van smeltende ijskappen valt in het niet.

Terugkerend naar de ervaring van 75 jaar geleden. “At exactly fifteen minutes past eight in the morning, on August 6, 1945, Japanese time, …” begint John Hersey zijn boek Hiroshima.

De atoombom was een Uranium 235 bom, heette Little boy, woog 4400 kilo, was 3 meter lang, en 71 centimeter in diameter. Hij viel 44.4 seconden naar beneden om te ontploffen op 30 meter boven de grond. Over de kracht in TNT, toch een vaag begrip, bestaan verschillen van inzicht.

Dat was dus in Japan, op het stadje Hiroshima. 360 kilometer van Kyoto, waar wij verbleven. Dokters en ander medisch personeel, zoals verpleegsters en tandartsen, waren bij keizerlijk decreet verplicht om in Hiroshima te blijven. Van de 1650 verpleegsters, leefden er na de klap nog 150. Het aantal artsen was teruggelopen naar 100 en iedereen was gewond. Artsen met gebroken handen waren aan het werk om de 70.000 gewonden te helpen. Er kwam in het begin geen hulp van buitenaf, omdat de Japanse dictators het incident stil wilden houden en omdat niemand wist wat er nou precies gebeurt was. In 1958 hield de HMCA, Hiroshima City Medical Association een survey onder de medisch geschoolden en hun nabestaanden.

  1. Where were you at the time of the atomic bombing (8:15 am, August 6, 1945)?
  2. Did you participate in relief activity following the bombing?
  3. Did you receive any injury caused by the atomic bomb?
  4. Please give the names of other doctors who participated in postbombing relief activity.

Er moet toch iemand de schuld krijgen: “We respectfully express our condolences to the families of those who unfortunately died after having answered the questions.” Deze opmerking sierde het eindrapport.

Kenzebaru Oe zegt dat het vreemde verhaal uit de bijbel over een God die een hele aarde verwoest en alleen Noach en zijn gezin liet overleven een overeenkomstig verhaal is. En God leert niet van zijn fouten, zoveel is duidelijk, voeg ik eraan toe. Noach en zijn zonen waren nog geen week op het droge of een zoon werd alweer vervloekt en het hele gezeik begon van voren af aan.

Kenzebaru Oe zegt dat de experimenterende geleerden en hun opdrachtgevers konden vertrouwen op het overlevingsinsinct van de overlevenden en dat de stad weer opgebouwd zou worden. En zo geschiede. De overlevenden waren de laatsten die herinnerd wilden worden aan deze hel. En zo verdween het verhaal weer naar de onzichtbaarheid. In Wikipedia staat een heel verhaal over de technische effecten van Little boy en Fat Boy, hoeveel gebouwen en hoe ver en dat soort dingen en hoe de bom gemaakt is en een tekening van de binnenzijde en andere technische details. Heel interessant allemaal, de techné overleeft de mens.

Om 11:01 op de morgen van 12 Augustus 2045, Japanse tijd werpt een B-29 bommenwerper een atoombom op een buitenwijk van Nagasaki.

De atoombom was een plutonium bom, heette Fat man, woog 4700 kilo, was 3,3 meter lang, en 150 centimeter in diameter. Hij viel 47 seconden naar beneden om te ontploffen op 30 meter boven de grond. Over de kracht in TNT, toch een vaag begrip, bestaan verschillen van inzicht.

Het oorspronkelijke doel was Kokura, een stad die 150 kilometer meer in de richting van Hiroshima lag maar wel op hetzelfde eiland, Hoikado. Vanwege slecht zicht en omdat de gehoorzame bommengooiers de opdracht hadden om alleen te werpen als ze volledig zicht hadden plus het euvel dat de reservetank van het vliegtuig niet werkte besloot men voor doel 2, Nagasaki, dat op de terugweg lag. Ook daar had men geen goed zicht, zodat de bom er een beetje naast terecht kwam in een vallei, waardoor het niet op volle kracht getest kon worden. Het zit niet altijd mee.

De Amerikanen verboden tot 1952 enige beelden van de gevolgen voor de bevolking vrij te geven. De fotografen Yōsuke Yamahata en Yoshito Matsushige maakten fotos van Respectievelijk Nagasaki en Hiroshima. Yōsuke een dag na de bom en Yoshito op de dag zelf.

Er zijn foto’s, waarin de schaduw van een mens in het steen in ingegraveerd door de straling. De mens in kwestie is verdampt. Dat mochten we pas na 1952 zien van de Amerikanen.

Nadat de Japanse autoriteiten zich onvoorwaardelijk hadden overgegeven, kwamen de Amerikanen de Japanse bevolking bevrijden. Om het vertrouwen wat te winnen van de bevolking van Hiroshima en Nagasaki, deelde ze snoepjes uit aan de kinderen.