Toen we 6 weken geleden aankwamen op Narita Airport, hadden we niet meer in ons hoofd dan de vele boeken, films, kunstwerken en verhalen uit kranten en foto’s uit het boek De ontdekking van Japan van Ed van der Elsken. Ik was er 20 jaar geleden een keer een week geweest, het was en bleef een droom maar een te dure droom. Ik herinner me alleen de winkelstraten van Ginza, de paleistuinen en dat een grapefruit 10 euro koste op straat en we voor 300 dollar per nacht een hotelkamer hadden waar net de koffer in paste. Donna zat nog in de kinderwagen.
Ervaren is de krachtigste vorm van kennen. Het leert je veel over de wereld en veel over jezelf. Ik kan alleen maar hetzelfde zeggen als Ed van der Elsken. “Beroof desnoods een bank maar ga”. En “Laat jezelf zien.” Of zoals Nietzsche een beetje plat zei: Het leven zet aan tot denken en het denken tot leven. Onze vriend wandelde het liefst alleen. Dat is een gemis, dat alleen, hoe mooi Sils Maria ook is.
En die andere kamergeleerde had moeten zeggen cogito ergo ambulo. (ik denk dus ik wandel). Dat had heel veel gelul in de ruimte gescheeld. We hebben bijna 400 kilometer door de Japanse samenleving gewandeld, mensen ontmoet, veel meegemaakt en ons voortdurend verbaasd. We hebben van nog geen 10% verslag gedaan. We vermeden terrouristische “must see” locaties, het is daar waar de eigen cultuur vermoord wordt door kapitalistische ondernemers. Kijken, stelen, verkrachten. Het doet gewoon pijn om dat volk door die nepwereld te zien bewegen, terwijl de gids ze vertelt wat ze zien en ze hun zuurverdiende arbeiderscentjes mogen wegsmijten in nepwinkels. Net zomin je aan een robot kunt uitleggen hoe het is om klaar te komen in de vrouw van je dromen, zo kun je een neo liberale kapitalist nooit uitleggen wat kunst is. Lief meneertje Rutte, Rembrandt en van Gogh deden het niet om winst te maken en zullen uw natte droom van innovatie nooit kunnen volgen. Wij hebben onze ziel verpand aan gevoelsarme en zielloze mensen. Faust deed het tenminste nog voor de kennis. Wij om met een tasje van Prada over straat te kunnen lopen en zij om er geld en macht mee te verzamelen. De mens als verzamelaar.
Toen we van Narita Airport met de bus naar Tokyo Centrum reden was elke ervaring een nieuwe ervaring. We keken onze ogen uit. Narita Airport ligt meer dan 80 kilometer van het centrum van Tokio vandaan. Dat is hetzelfde als dat Schiphol bij Breda ligt. Het grootste deel van die toch lange weg was bebouwde kom viel me op. Inmiddels weet ik dat van de 120.000.000 Japanners er in een strook van 350 kilometer van de agglomeratie van Tokyo tot en met Osaka 90.000.000 hutje mutje in een strook tussen de oceaan en de bergen geklemd zitten. 450 kilometer bebouwde kom. Babylon is alsnog gebouwd. En of je nu op een station in Narita staat of een station in Kyoto, de verschillen zijn onzichtbaar. De massamens in de faalbeige massastad.
Mensen in Japan zijn gewone mensen, zoals wij. Als ik mijn correspondentie lees, of de boeken van de grote schrijvers van Japan, de films zie of over straat loop, zie ik geen enkel verschil dat ik niet snap. We kunnen direct en zonder veel problemen communiceren en als we wat gevoel voor humor zouden hebben, zouden we kunnen lachen om wat de culturele verschillen heten. Maar ja, humor is niet veel mensen gegeven. Zo serieus allemaal. Storm had straf en mocht niet mee. Dagelijks kreeg ik een mailtje van die school dat ie spijbelde. Automatisch gegenereerd en volstrekte juridische waanzin. Ik heb mijn account uitstaan en dus krijgen die kloothommels een geautomatiseerd mailtje dat het account niet meer bestaat. Daar krijg ik dan weer een mailtje op dat hun kloothommel server geen antwoorden accepteert. Moge de Kami hun zielloze instituten bevolken met nachtmerries en muren druipend van bloed.
In Japan waren we op de laatste dag naar de straat gegaan waar zich alle boekenwinkels bevinden. Heel frustrerend om al die miljoenen boeken te zien en ze niet te kunnen lezen. In een van de winkels was ook een plek waar je koffie kon drinken. Ik kreeg een ingeving en schreef nog een stuk aan de blog. Binnen enkele tellen kwam er een meisje met een boos gezicht op me af. Ze hield me een kaartje voor waarop stond dat je daar een consumptie moest nemen. In de boekenwinkel. Ik werd wreed gestoord in mijn flow. Wist dat kind veel, die had nog nooit in schrijver gezien en nog minder een van de boeken gelezen waardoor ze omringd werd. Ik bedankte haar hartelijk, legde het kaartje naast me neer en schreef door.
2 minuten later kwam ze terug met het menu en hield het tussen mij en mijn beeldscherm voor mijn ogen. Er kwam inderdaad een waas voor mijn ogen. Gelukkig ken ik ze inmiddels. In plat Amsterdams zei ik op vriendelijke toon dat ze de klere kon krijgen. Verontwaardigd bleef ze staan wachten tot ik wat bestelde. Ik schreef het stukje af dat ik wilde schrijven en stond op zonder haar een blik waardig te gunnen. Onderwijl zat Sét tegenover me te schaken. “Blijf lekker zitten lieverd, papa is zo terug.” En ik ging boeken kijken in de winkel.
Mijn bezwaar tegen het kapitalisme is dat het de ziel uit een volk sloopt. Op een dag zal er geen verschil meer zijn tussen New York, Nairobi, Sao Paulo en Tokio. Het enige verschil dat er nog is met Londen en Parijs, is dat Tokio veel meer af is als consumentenbolwerk. Een gedwee kooppubliek laat zich makkelijk opdelen in cohorten en doet in de weekenden en op feestdagen meer dan massaal zijn plicht. De tempels van het consumentisme zijn daar immens, 11 verdiepingen hoog en vaak nog 3 verdiepingen de grond in. We hebben een paar keer angstige momenten gehad omdat we dachten die ondergrondse tunnels niet meer uit te kunnen. Ze hebben de shinto tempels al lang vervangen voor het aardse slijk. In Kyoto loop je door winkelstraten op weg naar een shinto tempel.
Wat ik eng vind en blijf vinden is dat de mens bereid is zijn eigenheid en vrijheid op te geven voor een zekere mate van welvaart, maar zeker voor hebzucht. Afgevlakte middelmatigheid en vervreemding zijn ons deel. Andere volken leven voor ons in misère en armoe en zijn daarom misdadigers omdat ze geen geld hebben die geweerd moeten worden bij de grenzen Onze aarde sterft, het weer verandert, de insecten en het koraal sterven uit. Maar we moeten en zullen met een Prada tasje door de Ginza flaneren. Een generatie geleden was dat nog heel anders.
Dat kunnen we concluderen uit al onze reizen, de mens gaat aan zijn eigen succes ten onder, hebzucht dreef hem om de aarde te bezitten en hebzucht zal hem weer ten onder doen gaan.
Mijn jonge vriend Peter Klashorst schreef over deze blog het volgende. Peter is een van de meest belezen en gevoelige mensen die ik ken. Mark Rutte zou een puntje aan hem kunnen zuigen. Alhoewel, ik zie Mark Rutte niet zo snel klaarkomen.
“Jouw verhalen over Japan zijn sublieme observaties … leuk om te lezen … je observeert en weet ook veel … mengsel van kennis en integere interesse en gevoel voor kunst … Cees Noteboom .. , maar dan 100 keer beter …die was veel beperkter … Je verhalen zijn een neerslag van enorme kennis en ervaring en nieuwsgierigheid.
Je zou de beste schrijver ter wereld kunnen zijn als je het misschien nog mengt met je privé problemen … dus het persoonlijker maakt … een schrijver als Houellebecq weet dat te combineren en dat maakt het lezen van zijn boeken interessant en kun je als lezer je er mee identificeren … jij bent veel beter denk ik dan Houellebecq … , maar misschien schaam je je daarvoor of wil je het afstandelijk houden dat weet ik niet… je bent een binnenvetter … aan de ene kant een vat vol kennis … een omgevallen boekenkast en aan de andere kant heb je ook van alles meegemaakt … als je dat kan combineren zou het andere schrijvers makkelijk overtreffen … de meeste mensen hebben jouw kennis niet … jij hebt moeite om dier te zijn .. ik probeer in mijn schilderijen wel mijn kennis over van alles en nog wat en in het speciaal natuurlijk over het schilderen op zich te combineren met mijn stompzinnigheid en tekortkomingen als mens … of dat lukt weet ik niet , want er is geen hond in geïnteresseerd … jou betalen ze 20.000 om wat te schrijven … ik financier alles zelf … , maar je bent zo een miljoen waard en dat ben je ook met alles wat er zich in je hoofd bevind … 20.000 is peanuts … jouw boeken zouden miljoenen op kunnen leveren …
Je wordt misschien boos als ik dat advies geef , maar die verhalen over Japan zijn briljant en zouden nog beter zijn als je ze denk ik banaler kan maken dus je hart uitstort … je zal wel zeggen dat je dat niet wil dat iedereen maar kan lezen hoe jij in je blote kont staat … dat is ook moeilijk … en waarom zou je ?… wat gaat het andere mensen aan of jij geil bent of niet …
Zelfs ik heb die schaamte nog … nu mijn ouders dood zijn kan het me helemaal niks meer schelen .. ik hield me onbewust of bewust toch nog in … met die erfenis kan ik ook even schijt hebben aan opdrachten … ik zal wel eindigen met een bijstandsuitkering op de Weteringschans … niemand zit op mijn ideeën over kunst te wachten … ik krijg vaak het advies om wat moois te gaan schilderen … ik heb zogenaamd talent volgens veel mensen alleen schilder ik zulke lelijke dingen … ik geef jou nu het advies om je verhalen lelijker te maken wat je misschien ook niet een goed idee vind Haha …”
Het project van de mensheid betrappen om zijn mens zijn bevalt ons in deze vorm.
Sét heeft ook een boek gemaakt. Een briljant boek. We gaan er een facsimile van maken en het uitgeven. Het observerende kind kan zoveel meer dan wij dwazen ooit zullen bereiken.
We sluiten dit project af omdat we niet meer in Japan zijn. Over iets spreken zonder de ervaring is lege prietpraat. Ik vermoed dat 5 mensen deze blog gelezen hebben. De rest pleegt lippendienst of is druk bezig met het realiseren van zijn prada tasje en vooral succes. De saam-horig-heid van Rutte is precies wat het woord zegt: horig aan het samen zijn, slaaf van de ander.
Dus iedereen die zover komt als deze zin, wordt van harte uitgenodigd om een kop koffie te halen, voordat we weer vertrekken.
Inmiddels starten we een nieuw project. Net zoals de gebrouders Concourt een dagboek bijhielden, starten we vandaag het dagboek van de mens. Humanity The Project, het loopt vanaf morgen, waar we kunst, onze antropologische inzichten en ervaring mengen. Ik raad u af het te lezen.
Dank je wel Peter het is fijn dat je er bent.